Türkiye'nin Coğrafi İşaretleri: 300 Milyar Dolarlık Pazara Giriş

Türkiye'de Coğrafi İşaretler ve Denetim Eksiklikleri

Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YUCİTA) Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, ülke genelinde coğrafi işaret tescilli ürünlere yönelik bir denetim yönetmeliği çıkarılmasının zorunlu olduğunu vurguladı. Tekelioğlu, bu sistemin Türkiye'nin ekonomik potansiyelini canlandıracağının altını çizdi. Sağlıklı bir denetim sisteminin, dünya genelinde olduğu gibi, Türkiye'de de tesis edilmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca, coğrafi işaretler için bağımsız bir enstitü kurulmasının önemine dikkat çekti.

Küresel Pazar ve Koruma Stratejileri

Tekelioğlu, coğrafi işaretlerin küresel anlamda 300 milyar dolarlık bir satış değerine eriştiğini belirtti. Avrupa Birliği'nde ise bu rakamın 100 milyar avro seviyesinde olduğunu söyledi. Coğrafi işaretli ürünlerin korunmasının, sahte ürünlerden tüketicileri ve üreticileri koruma açısından kritik olduğunu vurguladı.

Tüketici ve Üretici Koruma

Tekelioğlu, “Tescil, hem tüketicileri hem de üreticileri koruyarak haksız rekabetin önüne geçiyor. Ancak, mevcut yasaların tescil sahibinin haklarını belirtmesine rağmen, görevlerini açıkça tanımlamadığını” ifade etti. Bu durumun, tescil alındıktan sonra sertifikaların sadece duvarlarda asılı kalmasına yol açtığını belirtti. Üretim süreçlerinde özdenetim ve dış denetim uygulamalarının önemine dikkat çekerek, Avrupa Birliği kriterlerine uygun bağımsız sertifikasyon kuruluşlarının gerekliliğini vurguladı.

Tescilli Ürünlerdeki Sorunlar

Türkiye'deki mevcut denetim sorunlarının, 1800 tescilli üründen yalnızca 5-10'unun Avrupa standardında çalışmasına neden olduğunu ifade eden Tekelioğlu, bu durumun ülke için büyük bir kayıp olduğunu belirtti. “Kaliteli ürünler üreterek bu potansiyeli değerlendirmeliyiz. Yasal boşlukların giderilmesi ve iyi bir yönetişim oluşturulması elzemdir,” şeklinde konuştu.

Sonuç: Yeni Bir Yapı Önerisi

Tekelioğlu, coğrafi işaretlerin kaderinin ülkenin geleceği için kritik bir öneme sahip olduğunu vurguladı. “Türkiye, böyle bir potansiyele sahip olan hiçbir ülke ile karşılaştırılamaz. Ancak, sağlıklı bir denetim yapısıyla bu potansiyeli ortaya çıkarmalıyız. Bu nedenle mutlaka ayrı bir müstakil kurum ve coğrafi işaretler enstitüsü kurulmalıdır,” dedi.