Yapay zekâ çipleri devi Nvidia (NVDA), bir kez daha jeopolitik gerilimin merkezinde. ABD’nin Çin’e gelişmiş yarı iletken ihracatını kısıtlama çabalarına rağmen, 1 milyar dolardan fazla değerde B200 işlemcisinin Çin’e yasa dışı yollarla ulaştığı bildirildi. Bu durum, Washington’un teknoloji denetimini aşan karmaşık tedarik zincirlerini ve yasa dışı ticaretin yarattığı sistemik riskleri gözler önüne seriyor.

Perşembe günü The Financial Times tarafından yayımlanan kapsamlı rapora göre, bu sevkiyatlar eski Başkan Donald Trump’ın başlattığı ve Joe Biden döneminde genişletilen ihracat kontrol politikalarına rağmen gerçekleşti. Özellikle Trump dönemindeki yasakların devreye girmesinden sonraki üç ay içinde B200 işlemciler Çin’e gönderildi.

Çin’in Kara Pazarında En Çok Aranan Çip: B200

Nvidia’nın B200 çipi, yapay zekâ eğitimi ve büyük dil modeli işlemleri gibi yüksek işlem gücü gerektiren görevlerde kullanılıyor. ABD, bu tür çiplerin Çin’in askeri ve istihbarat kapasitelerini güçlendirmesinden endişe ederek ihracatını ciddi şekilde kısıtlamıştı. Ancak rapora göre, Guangdong, Zhejiang ve Anhui gibi Çin eyaletlerinde faaliyet gösteren distribütörler, B200’ü kısıtlı H100 ve H200 çipleriyle birlikte kara pazarda sattı.

ABD'nin resmi olarak yasakladığı bu çipler, Çinli yapay zekâ girişimleri ve veri merkezi sağlayıcıları tarafından yüksek talep gördü. Distribütörler, ABD düzenlemelerini atlatmak adına Malezya ve Tayland gibi üçüncü ülkeler üzerinden çip ithalatı gerçekleştirdi. Bu bölgelerdeki "ara aktarımlar" aracılığıyla ambargo deliniyor ve Nvidia çipleri Çin’e ulaştırılıyor.

Yasal Gri Alan: Kimin Suçu?

ABD düzenlemeleri, bu çiplerin doğrudan Çin’e satışını yasaklıyor. Ancak bazı durumlarda, uygun ithalat tarifeleri ödendiği sürece Çin içinde bu çiplerin kullanımı veya ticareti teknik olarak yasa dışı değil. Bu nedenle, çipleri Çin’e satan veya sevk eden taraflar ABD yasalarını ihlal ederken; alıcılar yerel düzeyde genellikle sorumluluktan muaf kalıyor. Bu gri alan, teknolojik yaptırımların uygulamasında ciddi boşluklar olduğunu gösteriyor.

ABD’nin Tepkisi: Malezya ve Tayland’a Kısıtlamalar Gündemde

Bu gelişmelerin ardından, ABD Ticaret Bakanlığı temmuz ayı başlarında Nvidia’nın H20 gibi "Çin’e özel" tasarlanan çiplerinin bile üçüncü ülkeler üzerinden Çin’e yönlendirildiğini tespit etti. Washington, bu kaçak akışı kesmek için Malezya ve Tayland’a yönelik yeni ihracat kısıtlamaları getirmeyi değerlendiriyor.

Ancak tüm bu önlemlere rağmen Nvidia’nın gelişmiş çipleri Çin’e ulaşmaya devam ediyor. Bu durum, yalnızca Nvidia özelinde değil, genel olarak ABD'nin yüksek teknoloji ihracatını denetleme yeteneğinin sınırlarını da ortaya koyuyor.

Jensen Huang’dan Kritik Açıklamalar ve Çin Ziyareti

Geçtiğimiz hafta Nvidia CEO’su Jensen Huang, ABD yönetiminin şirketin Çin’e özel olarak geliştirdiği H20 çiplerinin yeniden satışına izin vereceğini açıkladı. Bu açıklama, hem yatırımcılar hem de Çin pazarı açısından önemli bir yumuşama sinyali olarak algılandı.

Huang’ın kısa süre önce gerçekleştirdiği Çin ziyareti ise adeta bir rock yıldızı gibi karşılanmasıyla manşetlerde yer aldı. Bu ziyaret, Washington–Pekin hattındaki teknolojik gerilim sürerken, Nvidia’nın Çin pazarına bağlılığını sürdürdüğünün bir göstergesi olarak değerlendirildi.

Stratejik Yorum: Teknoloji, Ticaretin Yeni Savaş Alanı

Bu olay, küresel teknoloji savaşının ne denli derinleştiğini ve yapay zekâ donanımının artık yalnızca ticari değil, jeopolitik bir silah haline geldiğini ortaya koyuyor. ABD'nin uyguladığı yaptırımların fiilen delinmesi, Çin’in kararlı talebini ve bu alanda "ne pahasına olursa olsun teknolojiye erişme" stratejisini de açığa çıkarıyor.

Yatırımcılar açısından bu gelişme hem regülasyon riskini hem de talep gücünü aynı anda barındırıyor. Nvidia’nın kısa vadede daha fazla denetime maruz kalması mümkün olsa da, Çin pazarındaki derin talep ve yapay zekâ altyapısı ihtiyacı şirket için stratejik bir büyüme kaynağı olmaya devam edecek.