Süt Sektöründe 'Yem Dayatması'na Rekabet Kurumu Engeli

Rekabet Kurumu'ndan Süt Sektörüne Kapsamlı Müdahale: "Yem Karşılığı Süt" Uygulaması Soruşturmada

Türkiye'nin stratejik öneme sahip süt ve süt ürünleri sektörü, Rekabet Kurumu'nun (RK) odak noktası haline geldi. Sektörde uzun süredir ciddi tartışmalara ve üretici mağduriyetlerine yol açtığı iddia edilen "süt karşılığı yem" uygulaması, Kurum tarafından detaylı bir incelemeye tabi tutuldu. Yapılan derinlemesine analizler sonucunda, piyasa dinamiklerini bozan ve adil rekabet koşullarını ihlal eden uygulamalar tespit edildi.

"Yem Karşılığı Süt" Mekanizması ve Üretici Mağduriyetleri

RK'nın soruşturma süreci öncesindeki incelemeleri, bazı sanayicilerin çiğ süt tedarik ettikleri üreticilere, kendi belirledikleri veya bağlantılı oldukları firmaların yem ürünlerini satın alma yönünde zorlayıcı dayatmalarda bulunduğunu ortaya koydu. Bu dayatmaların, üreticilerin serbest piyasadan daha avantajlı koşullarla yem temin etme özgürlüğünü kısıtladığı ve rekabetçi ortamı zedelediği belirlendi. Ayrıca, süt-yem paritesine, yani süt ve yem fiyatları arasındaki adil dengeye riayet edilmediği ve üreticilere yapılan ödemelerin sözleşme ve piyasa teamüllerinin aksine, aleyhte olacak şekilde geciktirildiği saptandı. Bu durumun, çiğ süt üreticilerinin nakit akışlarını olumsuz etkileyerek operasyonel sürdürülebilirliklerini riske attığı vurgulandı.

Elde edilen bulgulara göre, sanayicilerin çiğ sütü piyasa rayiçlerinin altında bir bedelle satın alırken, aynı üreticilere sattıkları yemleri ise piyasa fiyatlarının üzerinde, hatta fahiş fiyatlarla sattığı anlaşıldı. Bu çifte standartlı uygulamanın, üreticiler üzerinde finansal bir yük oluşturduğu ve onları adeta zorunlu bir tedarik zincirine mahkum ettiği belirtildi. "Süt karşılığı yem" uygulamasının gönüllülük esasından uzaklaşarak, üreticilere dayatılan bir sistem haline geldiği ve bu durumun serbest piyasa koşullarını ciddi ölçüde ihlal ettiği ifade edildi.

39 Büyük Süt Firması Hakkında Soruşturma Başlatıldı

Rekabet Kurumu'nun yürüttüğü titiz incelemeler neticesinde, Türkiye'nin önde gelen süt ve süt ürünleri firmalarının da aralarında bulunduğu toplam 39 teşebbüs hakkında re'sen soruşturma açılmasına karar verildi. Soruşturma kapsamındaki bu dev firmalar arasında Ak Gıda, Danone, Pınar Süt, Sek, Sütaş, Yörsan, Teksüt, Panagro/Konya Şeker, Muratbey ve Tarım Kredi gibi sektörün bilinen ve etkili markaları yer alıyor. Bu gelişme, sektördeki rekabet ihlallerinin ne denli yaygın ve sistemik bir yapıya sahip olduğunu ortaya koyuyor.

Hakkında soruşturma başlatılan firmaların tam listesi ise şöyledir: Ak Gıda, Akpınar, Altınköy, Balıkesir Onur Süt, Balkan Süt, Biçenler Süt, Cebeci Süt, Danone, Gönenli, Güneşoğlu Süt, Güney Süt, Güneydoğu Süt, Gürsüt, İtimat Süt, Karagöl Süt, Kelebek Süt, Konsüt, Meysüt, Milk Academy, Muratbey, Mustafa Özlek Süt, Öz Göçerler Süt, Özışık Süt, Öztadım Süt, Özüçler Süt, Panagro Tarım/Konya Şeker, Pınar Süt, Rella Gıda, Rodos Süt, Sek Süt, Sütaş Süt Ürünleri A.Ş., Tarım Kredi, Teksüt Süt, Torunoğlu Süt, Uğuray Süt, Yelken Gıda, Yörsan, Yörük Süt, Yörükoğlu Süt.

Yeni Kurallar ve İdari Para Cezaları: Sektörde Adil Ticaret Dönemi

Rekabet Kurulu, soruşturma sürecine ek olarak, süt sektöründe adil ticaret prensiplerinin tesis edilmesi amacıyla sanayicilere yönelik bir dizi bağlayıcı kural ve yükümlülük de getirdi. Bu kurallar, üreticilerin ekonomik çıkarlarını korumayı ve piyasadaki çarpıklıkları ortadan kaldırmayı hedefliyor:

• Üreticiler, yem alımına hiçbir şekilde zorlanamayacak.
• Gönüllü olarak yem temin etmek isteyen üreticilere, marka veya miktar dayatması yapılamayacak; üreticinin serbest iradesi ve ihtiyacı esas alınacak.
• Çiğ Süt Üretim Sözleşmeleri'nde yer alan vade, taban fiyat, prim, parite ve gönüllülük gibi kritik maddelere eksiksiz uyulması zorunlu olacak.

Kurul, belirlenen bu kurallara uymayan sanayicilerin, Rekabet Kanunu kapsamında ağır idari para cezaları ile karşı karşıya kalacaklarını açıkça belirtti. Bu yaptırımlar, haksız rekabetin önüne geçilmesi ve piyasada disiplinin sağlanması açısından önemli bir caydırıcı unsur olarak konumlanıyor.

Üreticilere Yönelik Hak Bilgilendirmesi Şartı

Rekabet Kurulu ayrıca, soruşturma açılan firmalara, üreticilerin bu konudaki haklarını içeren detaylı bilgilendirme metinlerini, iş birliği yaptıkları tüm çiğ süt üreticilerine iletmeleri yönünde bir şart koştu. Bu zorunluluk, üreticilerin yasal haklarının bilincine varmalarını sağlayarak, piyasadaki güç dengesizliğini azaltma ve daha şeffaf bir ticaret ortamı oluşturma amacını taşıyor.

Süt sektöründe uzun süredir devam eden sorunlara Rekabet Kurumu eliyle getirilen bu güçlü müdahale, piyasa aktörleri arasında adil rekabetin yeniden tesis edilmesi ve üreticilerin ekonomik olarak korunması adına atılmış stratejik bir adım olarak değerlendiriliyor. Bu kararların, sektörün gelecekteki yapısal dinamiklerini nasıl şekillendireceği yakından izlenecektir.