Malatya Kuru Kayısı İhracatında Sert Düşüş: Detaylar İçeride!

Malatya Kuru Kayısı İhracatında Alarm Zilleri Çalıyor: Sert Düşüş ve Etkileri

Türkiye'nin kuru kayısı üretiminin kalbi konumundaki Malatya'dan gelen son dış ticaret verileri, sektörde ciddi bir endişe kaynağı oldu. Açıklanan rakamlar, özellikle Ağustos ayı ve yılın ilk sekiz aylık döneminde ihracat performansında dramatik bir gerilemeye işaret ediyor. Küresel pazarlarda Türk kuru kayısısının konumunu sarsan bu gelişmeler, hem miktar hem de gelir bazında önemli kayıplara yol açarken, birim fiyatlardaki dalgalanmaların altında yatan nedenleri de gözler önüne seriyor.

Ağustos Ayı Verileri: Miktarda Dramatik Gerileme, Fiyatlarda Yükseliş

Malatya Ticaret Borsası tarafından derlenen dış ticaret raporuna göre, 2025 yılı Ağustos ayında kuru kayısı ihracatı, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla şaşırtıcı bir şekilde yüzde 61 oranında azalarak sadece 2.800 tona geriledi. Bu keskin düşüş, tedarik zincirinde yaşanan ciddi aksaklıkların en belirgin göstergesi olarak yorumlandı. Ancak, miktar bazındaki bu daralmaya paralel olarak, birim ihracat fiyatında dikkat çekici bir artış yaşandı. Geçen yıla göre yaklaşık 2,5 dolarlık bir yükselişle, birim ihracat fiyatı 7,43 dolar seviyesine çıktı. Bu durum, azalan arzın küresel pazarda fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturduğunu açıkça ortaya koydu.

Ancak birim fiyattaki bu artış, ihracat miktarındaki devasa düşüşün olumsuz etkilerini telafi etmeye yetmedi. Nitekim, 2024 yılı Ağustos ayında 37 milyon dolar olarak kaydedilen toplam ihracat geliri, 2025 yılı Ağustos ayında yüzde 43,47 gibi kayda değer bir oranla azalarak 21 milyon dolara düştü. Bu, Malatya ekonomisi ve kuru kayısı üreticileri için tek bir ayda yaşanan önemli bir gelir kaybı anlamına geliyor.

Yılın İlk Sekiz Ayı: Genel Düşüş Eğilimi ve Kümülatif Gelir Kaybı

Raporda, 2025 yılı Ocak-Ağustos dönemine ilişkin kümülatif veriler de mercek altına alındı. Bu sekiz aylık süreçte kuru kayısı ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 14,6 oranında düşerek toplam 36.000 ton seviyesinde gerçekleşti. Sekiz aylık ortalama birim fiyatlar incelendiğinde ise, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 5,8'lik bir düşüşle 5,45 dolar olarak kaydedildi. Bu ortalama birim fiyat düşüşü, özellikle Ağustos ayında yaşanan fiyat artışına rağmen, yılın ilk yarısında gerçekleşen daha düşük fiyatlı işlemlerin kümülatif ortalamayı aşağı çektiğini gösteriyor.

Bu gelişmelerin doğal bir sonucu olarak, 2024 yılının ilk sekiz ayında 243 milyon dolar olan toplam ihracat geliri, 2025 yılının aynı döneminde yüzde 19,59'luk bir gerilemeyle 196 milyon dolara kadar indi. Bu, Malatya'nın uluslararası ticaretteki en önemli kalemlerinden birinde yaklaşık 47 milyon dolarlık bir gelir kaybı anlamına gelerek, bölgesel ekonomik istikrar üzerinde baskı oluşturdu.

Düşüşün Ardındaki Temel Neden: Zirai Don Felaketi

Yetkililer ve sektör temsilcileri, bu çarpıcı ihracat düşüşlerinin ve birim fiyatlardaki dalgalanmaların temelinde yatan en önemli faktörü net bir şekilde ortaya koydu: 11-12 Nisan 2025 tarihlerinde Türkiye genelinde yaşanan şiddetli zirai don olayı. Bu doğa olayı, kayısı üretiminde yüzde 100'e yakın bir ürün kaybına yol açarak, hem kısa hem de orta vadede piyasaları derinden etkiledi.

Don olayının neden olduğu büyük ürün kaybı, özellikle Ağustos ayında ihracat miktarının sert bir şekilde gerilemesine neden oldu. Piyasada kayısı arzının dramatik biçimde azalması, küresel alıcılardan gelen talebin mevcut sınırlı ürün üzerinde yoğunlaşmasına yol açtı ve bu da birim fiyatların anlık olarak 7,5 dolar seviyelerine kadar çıkmasına neden oldu. Ancak, bu yüksek fiyatlar, genel arz eksikliği nedeniyle işlem hacimlerinin düşüklüğü karşısında gelir kaybını engelleyemedi ve kümülatif ortalama birim fiyatı da geride bıraktı.

Ekonomik Etkiler ve Gelecek Beklentileri

Malatya'nın kuru kayısı ihracatındaki bu sert fren, bölge ekonomisi için ciddi yansımaları beraberinde getiriyor. Üreticiden ihracatçıya kadar tüm paydaşlar, azalan gelirler ve belirsiz bir gelecek beklentisiyle karşı karşıya. Küresel pazardaki rekabet avantajını korumak ve pazar payı kaybını önlemek adına kısa ve orta vadeli stratejiler geliştirmek elzem hale geldi. Zirai don gibi öngörülemeyen iklim olaylarına karşı daha dirençli üretim modelleri ve risk yönetimi mekanizmalarının geliştirilmesi, sektörün sürdürülebilirliği açısından kritik önem taşıyor. Önümüzdeki dönemde, arz-talep dengesi ve küresel pazar dinamikleri, Malatya kuru kayısısının gelecekteki performansını belirleyecek ana faktörler olacak.