Küresel İşten Çıkarmalar Artıyor: Neler Oluyor?

Amazon, Nestlé ve UPS gibi küresel şirketlerin işten çıkarma kararları artarken, tüketici güveninin de azalması dikkat çekiyor. Otomasyon ve yapay zeka odaklı teknolojilerin iş gücünü nasıl etkilediği üzerine endişeler baş göstermekte.

Reuters'a göre, Amerikalı firmalar bu ay 25,000'den fazla işten çıkarma ilan etti. Bu rakama UPS'in 48,000 işten çıkarma sayısı dahil değil ve bu sayı 2025'in başından beri geçerli. Avrupa’da ise toplam işten çıkarmalar 20,000'in üzerine çıkmış durumda; Nestlé yalnızca geçen hafta 16,000 pozisyonu kapattı.

Amerikan hükümetinin tarihi bir kapanma sürecinde olması nedeniyle, işten çıkarmalara ilişkin genel veriler mevcut değil. Ancak yatırımcılar, bu tür tecrübeleri daha dikkatli izlemeye başladı. Yıl sonu işten çıkarmalarının olağan olduğunu kabul etmekle birlikte, çoğu çarpıcı kesimin uzun bir süre içinde gerçekleşebileceği düşünülüyor.

50 Park Investments CEO'su Adam Sarhan, "Yatırımcılar kendilerine, bu durum ne anlama geliyor? Genel tablo nedir?" diye soruyor. Amazon'daki kesintilerin ekonomi yavaşlıyor olabileceğinin bir işareti olduğunu belirtiyor.

Amazon, şirket bünyesindeki 14,000 iş pozisyonunu kapatacağını açıklarken; Target, Procter & Gamble gibi firmalar da benzer şekillerde binlerce işten çıkarma gerçekleştirdi. KPMG'nin Eylül ayındaki anketine göre, U.S.- merkezli yöneticilerin %78'i, yapay zeka yatırımlarının şirketleri para tasarrufu sağlama ve kar artırma hedefinde baskı altında olduğunu belirtiyor.

Ekonomistler, işlerin otomasyonla değişim göstermesi beklenen meslekler arasında girişi seviyedeki işler olduğunu ifade ediyor. Ancak, bilgi teknolojisi, finans ve profesyonel hizmetler sektörlerinde iş büyümesi, yapay zeka kullanımı ile paralel olarak devam etmekte.

Allison Shrivastava, Indeed Hiring Lab ekonomisti, "Şu an yapay zeka etkisini net bir şekilde görmüyorum," diyerek, teknoloji sektöründe işten çıkarmaların artırdığına dikkat çekti.

Amerika'da hükümetin kapanması nedeniyle iş verileri sınırlı kalırken, işten çıkarma oranları için belirgin bir artış gözlemlenmiyor. Haftalık işsizlik verilerine göre iş büyümesi zayıf kalmayı sürdürüyor. ADP, Ekim 11'inde sona eren dört haftalık dönemde 14,250 iş artışı tahmin etti.

Ekonomistler, emeğin "düşük işe alım, düşük işten çıkarma" döneminde sıkışmış olduğunu söylüyor. Şirketler, boş kalan pozisyonları doldurmamakta ve iş gücünü gizlice azaltmakta.

Eğer işten çıkarmalar hızlanırsa, bu durum tüketici güvenini ve genel ekonomi üzerinde daha fazla baskı yaratabilir. Federal Reserve yetkilileri bu ortamdaki iş gücü gelişmelerinden endişe duymakta. Shrivastava, "Bir 'nefesinizi tutun' ortamı tanımlıyorum," diyerek durumun niteliğini özetliyor.