BM'den Gazze'de Kıtlık İlanı: İnsani Felaket Zirvede

BM: Gazze'de Kıtlık Resmen İlan Edildi, Durum Kritik

Birleşmiş Milletler (BM) destekli uluslararası bir kuruluş olan Entegre Gıda Güvenliği Aşaması Sınıflandırması (IPC), uzun süredir devam eden endişeleri doğrulayarak Gazze Şeridi'nde resmi olarak kıtlık ilan etti. Gıda güvensizliği ve yetersiz beslenmenin ciddiyetini sınıflandırmak için uluslararası düzeyde kabul görmüş bir sistem olan IPC, bu kararıyla Gazze'deki insanî felaketin boyutlarını en üst seviyeye taşıdı. Bu ilan, akut gıda güvensizliği ölçeğinin en yüksek ve en kötü seviyesi olan 5. aşamaya yükseltilmesiyle gerçekleşti ve bölgedeki durumun vahametini gözler önüne serdi.

IPC'nin bu resmi açıklaması, Gazze'de süregelen çatışmaların ve insani yardım erişim kısıtlamalarının yol açtığı yıkımın acı bir kanıtı olarak kabul ediliyor. Uluslararası toplumun dikkatini bir kez daha bölgeye çeken bu karar, acil ve kapsamlı bir müdahalenin kaçınılmaz olduğunu vurguluyor. Kıtlık ilanı, sadece mevcut durumu değil, aynı zamanda gelecekteki olası sonuçları da göz önünde bulundurarak, insanî krizin derinleştiği ve çözümsüzlüğe doğru ilerlediği uyarısını içeriyor.

IPC'nin Rolü ve Kıtlık Kriterleri

IPC Nedir ve Kıtlık Kararı Nasıl Verilir?

Entegre Gıda Güvenliği Aşaması Sınıflandırması (IPC), gıda güvensizliği ve beslenme krizlerini analiz etmek ve sınıflandırmak için geliştirilmiş, bilimsel temelli bir araçtır. Dünya genelinde gıda krizlerini izleyen ve değerlendiren bu sistem, karar vericilere zamanında ve doğru bilgi sağlayarak insani müdahale çabalarını yönlendirmede kritik bir rol oynar. IPC'nin kıtlık ilanı, belirli ve katı kriterlere dayanır; bu kriterler, bir bölgedeki gıda durumunun ne denli vahim olduğunu somut verilerle ortaya koyar ve uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırır.

IPC'nin resmen kıtlık ilan edebilmesi için üç temel ve yıkıcı şartın aynı anda karşılanması gerekmektedir. Bu şartlar, bir toplumun gıda güvensizliği nedeniyle nasıl bir felaketin eşiğine geldiğini net bir şekilde gösterir:

• Hanelerin En Az Yüzde 20'sinin Aşırı Gıda Kıtlığı Yaşaması: Bu, her beş haneden birinin, yeterli gıdaya düzenli erişiminin olmaması anlamına gelir. Bu durumdaki haneler, temel gıda ihtiyaçlarını karşılayamaz, düzenli ve besleyici öğünlerden mahrum kalır, hayatta kalmak için umutsuz çabalara girişir. Bu oran, geniş bir nüfus kesiminin açlıkla mücadele ettiğini ve yaşamlarını sürdürmek için kritik zorluklarla karşı karşıya olduğunu gösterir.
• Çocukların En Az Yüzde 30'unun Akut Yetersiz Beslenme Sorunu Yaşaması: Özellikle 5 yaş altı çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimleri için hayati öneme sahip besinleri alamaması, akut yetersiz beslenme olarak tanımlanır. Bu oran, çocukların önemli bir kısmının hızla kilo kaybettiği, bağışıklık sistemlerinin çöktüğü ve hastalıklara karşı savunmasız hale geldiği anlamına gelir. Çocuklarda yetersiz beslenme, uzun vadede bilişsel gelişim sorunlarına ve kalıcı sağlık problemlerine yol açarak, bir neslin geleceğini tehdit eder.
• Her 10 Bin Kişiden İkisinin Açlıktan Dolayı Her Gün Hayatını Kaybetmesi: Bu istatistik, kıtlığın en trajik ve somut göstergesidir. Her gün 10.000 kişilik bir toplulukta iki kişinin doğrudan açlık veya açlığın neden olduğu hastalıklar sonucu hayatını kaybetmesi, kitlesel ölümlerin başladığını ve insani durumun tamamen kontrolden çıktığını işaret eder. Bu, önlenebilir ölümlerin kabul edilemez seviyelere ulaştığını ve acil müdahale olmazsa bu sayının katlanarak artacağını vurgular.

IPC Raporunun Çarpıcı Bulguları ve Acil Durum Çağrısı

Kıtlığın Yayılma Riski ve İnsan Yapımı Krizin Anatomisi

IPC raporu, Gazze'de resmen ilan edilen kıtlığın mevcut durumla sınırlı kalmayacağını, önümüzdeki haftalarda Deir al Balah ve Han Yunus gibi diğer bölgelere de hızla yayılabileceğini öngörüyor. Bu, krizin dinamik ve büyüyen bir tehdit olduğunu, müdahale edilmediği takdirde çok daha geniş bir coğrafyayı etkisi altına alacağını gösteriyor. Raporun en can alıcı tespiti ise, “Bu kıtlık tamamen insan yapımı olduğundan, durdurulabilir ve tersine çevrilebilir” ifadesiyle ortaya konmuştur. Bu ifade, Gazze'deki açlık krizinin doğal afetler sonucu ortaya çıkmadığını, aksine insan eylemleri, politikalar ve kısıtlamalar nedeniyle tetiklendiğini açıkça belirtir. Bu durum, aynı zamanda krizin çözümü için de doğrudan insan müdahalesinin gerekli ve mümkün olduğunu işaret eder.

IPC raporunda yer alan, “Tartışma ve tereddüt zamanı geçti, açlık var ve hızla yayılıyor. Herkesin aklında, acil ve kapsamlı bir müdahalenin gerekli olduğu konusunda hiçbir şüphe olmamalıdır. Herhangi bir gecikme, birkaç gün bile olsa, kıtlıkla ilgili ölüm oranlarında kabul edilemez bir artışa neden olacaktır” şeklindeki ifadeler, uluslararası topluma yönelik güçlü bir çağrıdır. Bu sözler, durumun ciddiyetini, zamanın kritik bir faktör olduğunu ve her bir günün gecikmesinin daha fazla masum can kaybına yol açacağını vurgular. Artık analiz ve değerlendirme aşamasının geride kaldığı, somut ve acil eylemin kaçınılmaz olduğu mesajı verilmektedir.

İnsani Yardım İçin Acil Ateşkes Çağrısı

BM destekli uluslararası kuruluş, Gazze Şeridi'nde insanî yardımın ulaştırılabilmesi ve kıtlığın önüne geçilebilmesi için acil ateşkes çağrısında bulundu. Bu çağrı, çatışmaların devam ettiği bir ortamda insani yardım operasyonlarının etkin bir şekilde yürütülemediği gerçeğine dayanmaktadır. Ateşkes ilan edilmediği takdirde, Gazze'deki açlık kaynaklı önlenebilir ölümlerin katlanarak artabileceği uyarısı yapıldı. Çatışmaların durması, yardım konvoylarının güvenli geçişini sağlayacak, dağıtım noktalarına erişimi kolaylaştıracak ve gıdanın yanı sıra su, ilaç ve diğer temel ihtiyaçların bölgeye ulaşmasına imkan tanıyacaktır. Bu, sadece kısa vadeli ölümleri engellemekle kalmayacak, aynı zamanda uzun vadeli toparlanma çabaları için de bir zemin oluşturacaktır.

Tarihi Bir Kriz: Orta Doğu'da İlk Kıtlık İlanı

IPC raporu, bölgenin tarihsel olarak açlık krizleri yaşamış olmasına rağmen, “Orta Doğu bölgesinde ilk kez resmi olarak kıtlık ilan edildiği” vurgusunu yapmıştır. Bu, Gazze'deki mevcut durumun sadece güncel bir insani kriz olmadığını, aynı zamanda bölgesel tarihte eşi benzeri görülmemiş bir felaket olduğunu gözler önüne sermektedir. Orta Doğu, coğrafi ve siyasi olarak karmaşık bir yapıya sahip olsa da, IPC'nin katı kriterlerine göre bu denli büyük bir kıtlık durumunun ilk kez resmen tanınması, Gazze'deki şartların ne denli olağanüstü ve yıkıcı olduğunu kanıtlamaktadır.

IPC'nin 2004 yılında kurulduğundan bu yana sadece dört kez kıtlık ilanında kullanıldığı belirtilmiştir; en sonuncusu geçen yıl Sudan'da yaşanan krizde gerçekleşmişti. Bu bilgi, Gazze'deki kıtlık ilanının ne kadar istisnai ve ciddi bir durum olduğunu açıkça göstermektedir. IPC gibi titiz ve bilimsel bir kuruluşun 20 yıldır yalnızca birkaç kez başvurduğu bu en yüksek seviye alarm, Gazze'deki yaşam koşullarının kabul edilemez boyutlara ulaştığını ve acil uluslararası eylemin şart olduğunu pekiştirmektedir. Bu ender ilanlar, insanlık tarihindeki en büyük felaketlerden bazılarının habercisi olmuş, bu nedenle Gazze'deki durumun dünya çapında en üst düzeyde ciddiyetle ele alınması gerekmektedir.

Gazze'deki İnsani Felaketin Boyutları ve Derinleşen Kriz

İsrail'in yoğun saldırıları ve insani yardım girişini kısıtlayan sıkı kuşatması altındaki Gazze Şeridi, açlığın yayıldığı, su, ilaç, tıbbi gereçler ve hijyen malzemesinin bulunamadığı derin bir insanî felaketi yaşamaktadır. Bu kuşatma ve saldırılar, gıda tedarik zincirlerini tamamen tahrip etmiş, tarım faaliyetlerini durma noktasına getirmiş ve temel yaşam destek sistemlerini çökertmiştir. Sonuç olarak, Gazze halkı sadece gıdadan değil, aynı zamanda temiz su kaynaklarından, tıbbi bakımdan ve hijyen olanaklarından da mahrum kalarak salgın hastalıklara karşı savunmasız hale gelmiştir. Temel ihtiyaç maddelerinin eksikliği, zaten zor durumda olan halkın yaşam mücadelesini daha da çetin hale getirmektedir.

Başta çocuklar olmak üzere, Gazze Şeridi'nde açlık nedeniyle ölümler endişe verici bir şekilde artmaktadır. Bugüne kadar 96'sı çocuk olmak üzere 197 kişi açlıktan hayatını kaybetmiştir. Bu sayılar, her geçen gün artma eğilimindedir ve özellikle küçük çocuklar, yetersiz beslenmenin ve susuzluğun en savunmasız kurbanları haline gelmektedir. Çocukların bağışıklık sistemleri zayıfladığından, en basit enfeksiyonlar bile ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Bu trajik ölümler, sadece istatistiksel veriler olmanın ötesinde, her birinin ardında parçalanmış aileler ve derin bir toplumsal yara bırakmaktadır.

İsrail ordusunun sivil altyapıyı da tahrip ederek Gazze'nin yüzde 88'ini yıktığı belirtilmektedir. Bu yıkım, hastaneler, okullar, konutlar ve su arıtma tesisleri gibi hayati önem taşıyan yapıları kapsayarak, bölgenin yaşanabilirliğini ciddi şekilde zedelemektedir. Sürgün emirleriyle yerinden edilen Filistinliler, sık sık barındıkları geçici bölgelerde de hedef alınarak, sürekli bir güvensizlik ve belirsizlik içinde yaşamaya zorlanmaktadır. Nüfusu yaklaşık 2,3 milyon olan Gazze'de, İsrail saldırıları ve sürgün emirleriyle yerinden edilenlerin sayısının 2 milyona ulaştığı ve çok sayıda kişinin defalarca yerinden edildiği ifade edilmektedir. Bu sürekli yerinden edilme, insani yardımın ulaştırılmasını imkansız hale getirmekte, aileleri parçalamakta ve zaten sınırlı olan kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Evlerini ve geçim kaynaklarını kaybeden bu insanlar, çaresizlik içinde hayatta kalma mücadelesi vermektedir.

Gelecek Beklentileri ve Küresel Sorumluluk

Gazze'deki bu kıtlık ilanı, sadece bir bölgedeki insanî krizin sembolü değil, aynı zamanda küresel yönetimde ve insani yardım mekanizmalarındaki boşlukların da bir göstergesidir. IPC'nin net ve acil çağrısı, uluslararası aktörlerin politik farklılıkları bir kenara bırakarak ortak bir insani zeminde buluşmalarının ne kadar elzem olduğunu ortaya koymaktadır. Zira bu insan yapımı kriz, önlenebilir ölümlerin önüne geçmek için sadece insani yardımla değil, aynı zamanda siyasi çözümler ve kalıcı bir barışla durdurulabilir. Aksi takdirde, Gazze'deki felaketin boyutları daha da derinleşecek ve uzun vadede bölgesel istikrarsızlığı tetikleyerek küresel sonuçlara yol açma potansiyeli taşıyacaktır. Bu bağlamda, her ülkenin, her kuruluşun ve her bireyin bu trajik tablo karşısında taşıdığı sorumluluk büyük ve ertelenemez niteliktedir.