BIST Endekslerinde 6 Hissenin Fiili Dolaşım Oranları Değişti

BIST Endekslerinde Fiili Dolaşım Oranları Güncellendi: 6 Şirket İçin Yeni Dönem

Borsa İstanbul, piyasalarda işlem gören hisse senetlerinin endekslerdeki ağırlıklarını belirleyen kritik unsurlardan biri olan fiili dolaşım oranlarında önemli bir güncelleme yaptığını duyurdu. Bu düzenleme kapsamında, Çan2 Termik (#CANTE), İzmir Fırça (#IZFAS), Pasifik Teknoloji (#PATEK), Pasifik GYO (#PSGYO), Temapol Polimer (#TMPOL) ve Vişne Madencilik (#VSNMD) olmak üzere toplam altı hisse senedinin fiili dolaşımdaki pay oranları değiştirildi.

Yapılan bu teknik düzenlemeler, 27 Ağustos 2025 tarihinden itibaren geçerli olacak ve endeks hesaplamalarında yeni oranlar baz alınacak. Bu durum, söz konusu hisselerin Borsa İstanbul bünyesindeki çeşitli endekslerdeki (BIST 30, BIST 100, Sınai, Hizmetler, Teknoloji vb.) ağırlıklarını ve dolayısıyla endeksleri takip eden pasif yatırım fonları ve portföy yöneticilerinin yatırım stratejilerini doğrudan etkileme potansiyeli taşıyor.

Fiili Dolaşım Oranı Nedir ve Neden Hayati Önem Taşır?

Finans piyasalarında 'free float' olarak da bilinen fiili dolaşım oranı, bir şirketin toplam çıkarılmış sermayesi içerisinde halka açık olarak serbestçe işlem görebilen hisse senedi miktarını yüzdesel olarak ifade eder. Bu oran, şirketin kurucuları, yönetim kurulu üyeleri, stratejik ortakları, iştirakleri veya kontrol gücüne sahip büyük hissedarlar tarafından tutulan ve genellikle uzun vadeli veya stratejik nedenlerle satışa sunulmayan hisseler dışındaki payları kapsar. Dolayısıyla, fiili dolaşım, piyasanın gerçekten yatırım yapabileceği ve likiditeyi oluşturan hisse miktarını gösterir.

Fiili dolaşım oranı, Borsa İstanbul gibi borsalar tarafından endeks hesaplamalarında hayati bir parametre olarak kullanılır. Bir hisse senedinin endeksteki ağırlığı belirlenirken, yalnızca piyasa değeri (hisse fiyatı x toplam çıkarılmış hisse adedi) değil, aynı zamanda bu piyasa değerinin fiili dolaşımdaki kısmının oranı da göz önünde bulundurulur. Bu sayede, endeksler, piyasanın gerçek likiditesini ve yatırım yapılabilir kısmını daha doğru bir şekilde yansıtır ve endeksin temsil gücü artırılmış olur.

Bu oran, özellikle endeksleri pasif olarak takip eden yatırım fonları, borsa yatırım fonları (ETF'ler) ve endeks bazlı türev ürünler için büyük önem taşır. Zira bu fonlar, portföylerini endeksin bileşimine ve ağırlıklarına göre oluştururlar. Fiili dolaşım oranındaki bir değişiklik, bu fonların ilgili hisse senedindeki pozisyonlarını ayarlamalarını gerektirir. Bu durum, endeks değişikliklerinin yürürlüğe girdiği tarihlerde ilgili hisse senetlerinde önemli alım veya satım baskısı oluşturabilir.

Fiili Dolaşım Oranlarındaki Değişikliklerin Nedenleri ve Piyasa Etkileri

Fiili dolaşım oranlarında meydana gelen değişiklikler genellikle çeşitli kurumsal ve piyasa dinamiklerinin bir sonucudur. Bu değişikliklerin ardında yatan başlıca nedenler, hisse senedi arz ve talebinin temel yapısını etkileyen gelişmelerdir:

• Sermaye Artırımları ve Azaltımları: Şirketlerin bedelli veya bedelsiz sermaye artırımı yapması, yeni hisselerin halka arz edilmesi veya hisse geri alım programları uygulaması gibi durumlar, fiili dolaşımdaki hisse miktarını etkileyebilir. Özellikle bedelli sermaye artırımından doğan yeni hisselerin halka açık kısma eklenmesi veya şirketin kendi hisselerini geri alarak iptal etmesi, bu oranı doğrudan değiştirir.
• Ortak Satışları ve Özel Yerleştirmeler: Şirket ortaklarının veya büyük hissedarların ellerindeki hisseleri halka arz yoluyla veya büyük çaplı blok satışlarla kurumsal yatırımcılara devretmesi, fiili dolaşımdaki payı artırabilir. Tersine, stratejik bir ortağın piyasadan büyük miktarda hisse toplaması fiili dolaşımı azaltabilir.
• Halka Arz Sonrası Kilitlenme Sürelerinin Sona Ermesi: İlk halka arzlarda (IPO) belirli bir süre satışı kısıtlanan (lock-up) hisselerin yasal veya sözleşmesel sürelerinin sona ermesi ve bu hisselerin serbest piyasada işlem görmeye başlaması, fiili dolaşım oranını önemli ölçüde artırabilir.
• Stratejik Ortaklıklar ve Ortaklık Yapısındaki Değişiklikler: Şirketin ortaklık yapısındaki büyük çaplı değişimler, birleşme ve devralmalar, hissedarlar arası pay devirleri de fiili dolaşım oranını etkileyebilir. Örneğin, bir şirketin tamamının veya büyük bir kısmının satın alınması, fiili dolaşımı neredeyse sıfıra indirebilir.
• Convertible (Dönüştürülebilir) Tahvillerin Hisseye Dönüşümü: Bazı finansal enstrümanların hisse senedine dönüşmesi, toplam hisse adedini ve dolayısıyla fiili dolaşım oranını değiştirebilir.

Bu değişikliklerin piyasalar üzerindeki potansiyel etkileri ise oldukça geniş kapsamlıdır ve hem şirketlerin hisse senetleri hem de genel piyasa dinamikleri açısından önemlidir:

• Endeks Ağırlıkları ve Portföy Ayarlamaları: Fiili dolaşım oranının artması, hissenin endeksteki ağırlığını artırırken, azalması ise ağırlığı düşürür. Bu durum, endeksi takip eden fonların ilgili hisse senedini alım veya satım yönünde pozisyon ayarlamasına yol açar. Büyük fonların bu ayarlamaları, işlem hacimlerinde geçici artışlara veya azalışlara neden olabilir.
• Likidite ve Piyasa Derinliği: Fiili dolaşım oranının artması genellikle piyasada daha fazla işlem gören hisse senedi anlamına gelir ve bu da likiditeyi artırarak yatırımcılar için daha kolay alım satım imkanı sunar. Artan likidite, büyük emirlerin fiyatı etkilemeden gerçekleştirilmesini kolaylaştırır. Tersine, azalma likiditeyi daraltabilir ve hissenin daha volatil olmasına yol açabilir.
• Volatilite: Özellikle pasif fonların yapacağı büyük çaplı alım veya satım işlemleri, endeks değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihe yakın zamanlarda ilgili hisse senedinin fiyatında kısa vadeli volatiliteye neden olabilir. Bu durum, piyasa yapıcıları ve traderlar için fırsatlar yaratırken, uzun vadeli yatırımcılar için geçici fiyat dalgalanmaları anlamına gelebilir.
• Yatırımcı Algısı ve Şirket Değerlemesi: Bu tür teknik düzenlemeler genellikle piyasa tarafından doğal bir süreç olarak görülse de, fiili dolaşım oranındaki büyük değişimler, şirketin kurumsal yapısındaki önemli dönüşümlerin bir göstergesi olarak algılanabilir ve şirketin risk algısını veya değerlemesini dolaylı yoldan etkileyebilir.

Değişiklik Kapsamındaki Şirketler ve Geçerlilik Tarihi

Borsa İstanbul'un duyurduğu fiili dolaşım oranı güncellemelerinden etkilenen altı şirket ve ilgili kodları şunlardır:

• Çan2 Termik A.Ş. (#CANTE)
• İzmir Fırça Sanayi ve Ticaret A.Ş. (#IZFAS)
• Pasifik Teknoloji ve Bilişim Hizmetleri A.Ş. (#PATEK)
• Pasifik Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. (#PSGYO)
• Temapol Polimer Sanayi ve Ticaret A.Ş. (#TMPOL)
• Vişne Madencilik A.Ş. (#VSNMD)

Bu hisseler için belirlenen yeni fiili dolaşım oranları, 27 Ağustos 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu tarih, endekslerin yeni oranlar üzerinden hesaplanmaya başlanacağı ve dolayısıyla pasif yatırım stratejileri uygulayan fonların portföylerini bu yeni yapıya göre revize edeceği kritik bir eşiği temsil etmektedir. Yatırımcıların ve portföy yöneticilerinin, bu tarih öncesinde ve sonrasında ilgili hisselerdeki muhtemel hareketlilikleri ve piyasa reaksiyonlarını dikkatle takip etmeleri, stratejilerini bu doğrultuda gözden geçirmeleri önerilmektedir.

Borsa İstanbul'un Rolü ve Piyasa Şeffaflığı

Borsa İstanbul, endekslerin güncel ve doğru piyasa koşullarını yansıtmasını sağlamak amacıyla fiili dolaşım oranları gibi kritik parametreleri periyodik olarak gözden geçirmekte ve güncellemektedir. Bu tür düzenlemeler, piyasa şeffaflığını artırmanın yanı sıra, yatırımcıların daha bilinçli kararlar almasına yardımcı olur. Endekslerin temsil gücünün korunması, genel piyasa güvenilirliği ve derinliği açısından büyük önem taşımaktadır. Zira güvenilir endeksler, ulusal ve uluslararası yatırımcıların piyasaya olan inancını pekiştirir ve sermaye akışını destekler.

Profesyonel piyasa katılımcıları ve bireysel yatırımcılar için bu tür duyurular, portföy yönetim stratejilerini gözden geçirme ve olası piyasa etkilerine karşı hazırlıklı olma fırsatı sunmaktadır. Fiili dolaşım oranındaki her değişiklik, ilgili şirketin piyasa dinamikleri içindeki konumunu ve endeksler üzerindeki etkisini yeniden şekillendirir. Bu nedenle, Borsa İstanbul tarafından yapılan bu tür açıklamaların titizlikle değerlendirilmesi ve piyasa beklentileriyle karşılaştırılması gerekmektedir. Uzun vadeli yatırımcılar için bu teknik ayarlamaların şirketlerin temel değerlemeleri üzerindeki doğrudan etkisi sınırlı olsa da, kısa vadeli piyasa hareketliliği açısından dikkatli olunması faydalıdır.